Avant, wol. XI, nr 3, doi: 10.26913/avant.2020.03.02
publikowane na licencji CC BY-NC-ND 3.0
Agnieszka Hensoldt
Instytut Filozofii, Uniwersytet Opolski
hensoldt @ uni.opole.pl
Publikacja Online First: 23 grudnia 2019
Abstrakt: Celem artykułu jest przedstawienie wspólnych dla pragmatyzmu i feminizmu obszarów zainteresowań oraz idei. Zadanie to zostaje zrealizowane w dwóch etapach. Po pierwsze, badanie historycznych korzeni pragmatyzmu służy rzuceniu światła na powiązania istniejące pomiędzy wczesnopragmatystycznymi ideami a ideałami ruchu feministycznego. Na tym etapie przedmiotem analizy są koncepcje: C.S. Peirce’a, W. Jamesa, J. Deweya, J. Addams i R. Rorty’ego. W szczególności przedmiotem badania jest wzajemna intelektualna inspiracja między Deweyem a Addams. Po drugie, podjęta zostaje próba odpowiedzi na pytanie o to, jakie wypracowane przez pragmatyzm narzędzia filozoficzne okazały się przydatne dla feminizmu oraz jakie mają szansę okazać się przydatne w przyszłości. Są to przede wszystkim: odrzucenie dualizmów, przyjęcie perspektywy punktu widzenia, dostrzeżenie związku między wartościami a konkretnym doświadczeniem, postrzeganie demokracji jako ducha i fundamentu życia społecznego oraz docenienie roli edukacji.
Słowa kluczowe: feminizm; pragmatyzm; społeczeństwo; demokracja; edukacja; dyskryminacja; inkluzywność
Feminism and Pragmatism: the Past and the Future
Abstract: The aim of the paper is the exposition of the interest and ideals that are shared by pragmatism and feminism. It achieves this in two steps. First, it investigates the roots of philosophical pragmatism in order to throw light on the interconnections between early pragmatist ideas and feminist movement ideals. The philosophical conceptions of C.S. Peirce, W. James, J. Dewey, J. Addams, and R. Rorty are exposed. In particular, the mutual intellectual influence between Dewey and Addams is discussed. Second, it tries to answer the question about which philosophical tools provided by pragmatism have proved useful for pragmatism so far and which are likely to become useful in the future. Specific mention is made of rejecting dualisms, taking a perspective stance, developing values from concrete experiences, democracy as the spirit and foundation of social life, and appreciation of the role of education.
Keywords: feminism; pragmatism; society; democracy; education; discrimination; inclusiveness
Bibliografia
| Addams, J. (1899/1994). A Function of the Social Settlement. W: E. Condliffe Lagemann (red.), Jane Addams on Education (s. 74-97). New Brunswick & London: Transaction Publishers. |
| Addams, J. (1902/1907). Democracy and Social Ethics, New York: The Macmillan Company. https://doi.org/10.2307/3401957 |
| Addams, J. (1907/2007), Newer Ideals of Peace, Urbana, University of Illinois Press. |
| Addams, J. (1929/2002). A Toast to John Dewey. W: C. Haddock Seigfried (red.), Feminist Interpretations of John Dewey (s. 25-30). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Cunningham, C. A., Granger, D., Morse, J. F., Stengel, B. S., Wilson, T. S. (2007). Dewey, Women, and Weirdoes: or, the Potential Rewards for Scholars who Dialog across Difference. Education and Culture, 23(2), 27-62. https://doi.org/10.1353/eac.0.0002 |
| https://docs.lib.purdue.edu/eandc/vol23/iss2/art3 |
| Dewey, J. (1909). Woman Suffrage By Prof. John Dewey. New York Sunday Times, New York City, New York. [Manuscript/Mixed Material] Retrieved from the Library of Congress, https://www.loc.gov/item/rbcmiller001982/. |
| Dewey, J. (1909/1998). The Influence of Darwinism on Philosophy. W: L.A. Hickman, T.M. Alexander (red.), The Essential Dewey, vol. I Pragmatism, Education, Democracy (s. 39-45). Bloomington: Indiana University Press. |
| Dewey, J. (1925/1998). The Development of American Pragmatism. W: L.A. Hickman, T.M. Alexander (red.), The Essential Dewey, vol. I Pragmatism, Education, Democracy (s. 3-13). Bloomington: Indiana University Press. |
| Dewey, J. (1938). Logic: The Theory of Inquiry. New York: Holt, Rinehart, and Winston. |
| Fischer, M. (2002). Jane Addams’s Critique of Capitalism as Patriarchal. W: C. Haddock Seigfried(red.), Feminist Interpretations of John Dewey (s. 278-296). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Fischer, M. (2018). Hull House, Immigration, and National Identity. Referat wygłoszony w trakcie European Pragmatism Conference 14 czerwca 2018 roku w Helsinkach. Za zgodą Autorki powołuję się na nieopublikowany jeszcze tekst. |
| Haddoc, S. C. (1993). Shared Communities of Interest: Feminism and Pragmatism. Hypatia, 8(2), 1-14. https://doi.org/10.1111/j.1527-2001.1993.tb00088.x |
| Haddoc, S. C. (1996). Pragmatism and Feminism: Reweaving the Social Fabric. Chicago & London: University of Chicago Press. |
| Haddoc, S. C. (2002). John Dewey’s Pragmatist Feminism. W: C. Haddock Seigfried (red.), Feminist Interpretations of John Dewey (s. 47-77). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Hamington, M. (2009). The Social Philosophy of Jane Addams. Urbana, Chicago, and Springfield: University of Illinois Press. |
| Hensoldt, A. (2018). Teoria i praktyka w myśli amerykańskich pragmatystów. O społecznej odpowiedzialności filozofii. Kraków: TAiWPN Universitas. |
| Jackson, P. W. (2009). John Dewey. W: J.R. Shook, J. Margolis (red.), A Companion to Pragmatism (s. 54-66). Malden, MA: Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470997079.ch5 |
| James, W. (1891/2001). Filozof i życie moralne. (H. Buczyńska-Garewicz, tłum.). W: H. Buczyńska-Garewicz, James (s. 182-199). Warszawa: Wiedza Powszechna. |
| James, W. (1907/2005). Pragmatyzm. Nowa nazwa kilku starych metod myślenia. (M. Filipczuk, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa. |
| Kimmel, M., Aronson, A. (1998). Introduction. W: C. Perkins Gilman, Women and Economics: A Study of the Economic Relation Between Men and Women as a Factor in Social Evolution. Berkeley: University of California Press. |
| Knight Abowitz, K. (2005). Reclaiming Community. Educational Theory, 49(2), 143-159. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.1999.00143.x |
| McKenna, E. (2003). Pragmatism and Feminism: Engaged Philosophy. American Journal of Theology & Philosophy, 24(1), Feminism and Pragmatism, 3-21. |
| Medina, J. (2015). The Will Not to Believe. Pragmatism, Oppression, and Standpoint Theory. W: E.C. Tarver, S. Sullivan (red.), Feminist Interpretations of William James (s. 235-260). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Nowotka, E. (1992). Przypis “Od tłumacza” do Prywatna ironia i nadzieja liberałów. (E. Nowotka, tłum.). Twórczość, 1992(12), 59. |
| Peirce, C.S. (1868/2009). Niektóre konsekwencje braku czterech zdolności. (A. Hensoldt, tłum.). W: A. Hensoldt (wstęp i przekład), Charles Sanders Peirce o nieskończonej wspólnocie badaczy (s. 41-75). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. |
| Peirce, C.S. (1877/1965). Utrwalanie przekonań. (Z. Dyjas, tłum.).W: H. Buczyńska, Peirce (s. 107-27). Warszawa: Wiedza Powszechna. |
| Peirce, C.S. (1878/1965). Jak uczynić nasze myśli jasnymi. (Z. Dyjas, tłum.). W: Buczyńska, H. Peirce (s. 128-51). Warszawa: Wiedza Powszechna. |
| Perkins Gilman, C. (1898). Women and Economics: A Study of the Economic Relation Between Men and Women as a Factor in Social Evolution. Boston: Small, Maynard & Company. |
| Pihlström, S. (red.) (2011). The Continuum Companion to Pragmatism. London, New York: Continuum International Publishing Group. |
| Rorty, R. (1979/1994). Filozofia i zwierciadło natury. (M. Szczubiałka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Spacja – Fundacja Aletheia. |
| Rorty, R. (1989/1996). Przygodność, ironia, solidarność. (W.J. Popowski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Spacja. |
| Rorty, R. (1990/2010). Feminism and Pragmatism. W: M. Janack(red.), Feminist Interpretations of Richard Rorty (s. 19-45). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Rorty, R. (1999/2011). Prawda bez korespondencji z rzeczywistością. (J. Grygieńć, tłum.). Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 20(3), 43-61. |
| Shook, J.R., Margolis, J. (red.) (2009). A Companion to Pragmatism. Malden, MA: Wiley-Blackwell. |
| Stengel, B. (2007). Dewey’s Pragmatic Poet: Reconstructing Jane Addams’s Philosophical Impact. Education and Culture, 23(2), 29-39. https://doi.org/10.1353/eac.0.0008 |
| Sullivan, S. (2002). The Need for Truth. Toward a Pragmatist-Feminist Standpoint Theory. W: C. Haddock Seigfried (red.), Feminist Interpretations of John Dewey (s. 210-235). University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press. |
| Whipps, J., Lake, D. (2017). Pragmatist Feminism. W: Zalta, E.N. (red.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition). Dostęp https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/femapproach-pragmatism |
Czasopismo „Avant” – zadanie finansowane w ramach umowy 711/P-DUN/2019 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
