Avant, wol. XI, nr 3, doi: 10.26913/avant.2020.03.39
publikowane na licencji CC BY-NC-ND
Dariusz Brzostek 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
darek_b@umk.pl
Przyjęto 20 listopada 2019; zaakceptowano 20 września 2020; opublikowano Online First 28 grudnia 2020.
Pełny tekst
Abstrakt: Tematem mojego szkicu będzie próba opisu nagrań terenowych (field recording) w kontekście Foucaultowskich pojęć „technik siebie” (les techniques de soi) oraz „troski o siebie” (le souci de soi). Analizując praktykę artystów nagrywających w terenie i prezentujących swoje nagrania w postaci wydawnictw płytowych, instalacji dźwiękowych i działań performatywnych (interwencje akustyczne w pejzaż dźwiękowy), będę starał się odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu ich aktywność stanowi rozwinięcie dziedzictwa samodyscypliny i samokontroli (uważne słuchanie, nakaz milczenia etc.), praktykowanej w kulturze europejskiej od czasów antycznych w szkołach retorów i różnych tradycjach ascetycznych, w jakim natomiast wykracza poza sferę „troski o siebie”, wchodząc w domenę „troski o środowisko” postulowanej przez twórców ekologii akustycznej: R. Murraya Schafera, Barry’ego Truax’a i Bernie’go Krause’a. Jako materiał badawczy posłużą mi wypowiedzi oraz nagrania i prace artystyczne takich twórców, jak Chris Watson, David Toop, Jana Winderen, BJ Nilsen, Marcin Dymiter czy Tomasz Mirt.
Słowa kluczowe: nagrania terenowe; technologia; techniki siebie; etyka troski; sztuka dźwiękowa
Field Recording as the Technology of Self. On the Ethics of the Soundscape Documentation
Abstract: Michel Foucault’s idea of the care of the self (epimeleia heautou) is a part of his larger concept of “the technologies of self”, “which permit individuals to effect by their own means or with the help of others a certain number of operations on their own bodies and souls, thoughts, conduct, and way of being, so as to transform themselves in order to attain a certain state of happiness, purity, wisdom, perfection, or immortality” (1988, p. 18). Joan Tronto’s and Berenice Fisher’s concept of the ethics of care, by contrast, emphasizes that: “caring be viewed as a species activity that includes everything that we do to maintain, continue, and repair our ‘world’ so that we can live in it as well as possible. That world includes our bodies, our selves, and our environment, all of which we seek to interweave in a complex, life-sustaining web” (1991, p. 40). This paper discusses the practice of field recording as a technology of self and simultaneously poses the question about the possible transformation of the self-care into a care of a life-sustaining web. This research is based on the recordings, interviews and statements of the Polish field recordists.
Keywords: field recording; technology; technology of self; ethics of care; sound art
Bibliografia
| Bourdieu, P. (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego (A. Zawadzki, tłum.). Kraków: Universitas. | ||||
| Brzostek, D. (2015a). Tyrania oka, pokora ucha. O potrzebie sound studies. Teksty Drugie, 5, 13-27. | ||||
| Brzostek, D. (2015b). Rytm władzy i arytmia oporu. Michel Foucault a sound studies. W: M. Falkowski, K. Pacewicz, C. Zgoła (red.), Foucault: źródła/ujścia (s. 287-300). Kraków, Warszawa: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi. | ||||
| Dymiter, M. (2015). Na marginesie muzyki: Field recording. W: M. Dymiter, M. Różyc (red.), Dźwięki i szwy (s. 23-33). Tarnów: BWA Tarnów. | ||||
| Dymiter, M. (2016). Między szumem a hałasem. O dźwiękach w parku. W: E. Orzechowska (red.), Parkowanie 2007-2016. Historia różnych zderzeń (s. 77-92). Gdańsk: Stowarzyszenie A KuKu Sztuka. | ||||
| Dymiter, M. (2019). Voci di Napoli. W: Dymiter, Field Notes 7/8/9 (s. 1-6). Gdańsk: Field Notes. | ||||
| Engster, D. (2009). Rozważania na temat teorii opieki: praktyka i obowiązek opieki (M. Maciejewska, M. Marszałek, tłum.). W: A. Zachorowska-Mazurkiewicz, E. Charkiewicz (red.), Gender i ekonomia opieki (25-60). Warszawa: Fundacja Tomka Byry Ekologia i Sztuka. | ||||
| Fabryka UTU. (2012a). Dźwiękospacery. Pobrano z https://dzwiekospacery.wordpress.com/o-projekcie/ (17.6.2019). | ||||
| Fabryka UTU. (2012b). Dźwiękohistorie. Pobrano z https://dzwiekohistorie.wordpress.com/about/ (17.6.2019). | ||||
| Fermor, P.L. (2015). Czas milczenia (E. Krasińska, tłum.). Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich. | ||||
| Fisher, B., Tronto, J. (1991). Toward a feminist theory of caring. W: Emily Abel, Margaret Nelson (red.), Circles of care: Work and identity in women’s lives (s. 36-54). Albany, NY: State University of New York Press. | ||||
| Foucault, M. (1988). Technologies of the self. W: Luther H. Martin, Huck Gutman, Patrick H. Hutton (red.), Technologies of the self. A seminar with Michel Foucault (s. 16-49). London: Tavistock Publications. | ||||
| Foucault, M. (2000). Techniki siebie. W: Foucault, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism (D. Leszczyński, L. Rasiński, tłum.) (s. 247-275). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | ||||
| Foucault, M. (2012). Hermeneutyka podmiotu (M. Herer, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | ||||
| Gilligan, C. (1993). In a different voice: Psychological theory and women’s development. Cambridge, London: Harvard University Press. | ||||
| Goodman, S. (2012). Sonic warfare: Sound, affect, and the ecology of fear. Cambridge: The MIT Press. | ||||
| Grochowski, P. (2014). Sweet focia jako gatunek foto-folkloru i formuła komunikacyjna. Kultura Współczesna, 2, 107-120. | ||||
| Jamblich. (1993). O życiu pitagorejskim. (J. Gajda-Krynicka, tłum.). W: Porfiriusz, Jamblich, Anonim, Żywoty Pitagorasa (s. 27-121). Wrocław: Epsilon. | ||||
| Karalus, M., Topolski, K. (2017). Ucho w wodzie. Wyspa gra. Gdańsk: Stowarzyszenie Sztuka Cię Szuka. | ||||
| Krause, B. (2002). Wild soundscapes: discovering the voice of the natural world. New Haven, London: Yale University Press. | ||||
| Krause, B. (2012). The great animal orchestra: Finding the origins of music in the world’s wild places. New York, Boston, London: Back Bay Books. | ||||
| Krause, B. (2015). Voices of the wild: Animal songs, human din, and the call to save natural soundscapes. New Haven, London: Yale University Press. | ||||
| Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci (A. Derra, K. Abriszewski, tłum.). Kraków: Universitas. | ||||
| Pisano, L. (2016). SoCCoS: Critical cartographies of sound in Europe. W: J. Eckhardt, L. Costa (red.), Tales of sonic displacement. SoCCoS: A sound-based Artist Residency Network (s. 199-204). Viseu: Creative Europe programme of the European Union. | ||||
| Schafer, R. M. (1994). The Soundscape: Our sonic environment and the tuning of the world. Rochester: Destiny Books. | ||||
| Schafer, R. M. (2010), Muzyka środowiska (D. Gwizdalanka, tłum.). W: Ch. Cox, D. Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej (s. 52-63). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria. | ||||
| Slouka, M. (2010). Nasłuchując ciszy: uwagi o życiu słuchowym (M. Matuszkiewicz, tłum.). W: Ch. Cox, D. Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej (s. 64-71). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria. | ||||
| Szałasek, F. (2017). Nagrania terenowe. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku. | ||||
| Topolski, K. (red.). (2014). Soundplay Festival. Gdańsk 24-29. 06. 2014 (H. Szczepańska, Z. Grabska, K. Wirkus, tłum.). Gdańsk: Soundplay Festival. | ||||
| Tronto, J. (1993). Moral boundaries: A political argument for an ethic of care. New York: Routledge. | ||||
| Truax, B. (1984). Acoustic communication. New Jersey: Ablex Publishing Corporation. | ||||
