Avant, wol. XIII, nr 3, https://doi.org/10.26913/avant.3202222
publikowane na licencji CC BY-NC-ND 3.0
Marcin Lisiecki 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
marlis@umk.pl
Przyjęto 10 lipca 2021; zaakceptowano 19 lipca 2022; opublikowano 28 stycznia 2023.
Pełny tekst
Abstrakt: Celem artykułu jest analiza motywu snu i śnienia w komiksach o przygodach Tytusa, Romka i A’Tomka autorstwa Henryka J. Chmielewskiego (1923–2021). Wybór tematu wynika nie tylko popularności tego motywu w jego pracach, lecz także z wieloaspektowości i mnogości odniesień kulturowych. Artykuł podzielony jest na dwie części, w których kolejno będziemy analizować motywy i typy snów pojawiające się w komiksach Chmielewskiego oraz to, jak je rozumiał. Istotne miejsce w tekście zajmować będzie wyjaśnienie czterech funkcji snów, jakimi posługiwał się Chmielewski. Po pierwsze, sen ograniczony jest do spania i traktowany tylko i wyłącznie jako proces fizjologiczny. Po drugie, sen jest motywem powodującym konstruowanie i rozwijania przygód trójki bohaterów. Po trzecie, sen związany jest z praktycznymi aspektami życia codziennego. Po czwarte, Chmielewski posługiwał się snami do objaśnienia struktury psychologicznej bohaterów i przewidywania przyszłości.
Słowa kluczowe: sen; spanie; marzenie senne; komiks; media; komunikacja; kultura popularna; Henryk J. Chmielewski; Tytus, Romek i A’Tomek
“Wake up! Bananas have arrived!” Motifs and types of dreams in the comic books by Henryk J. Chmielewski
Abstract: The article aims to analyze the theme of sleep and dreaming in comic books about the adventures of Tytus, Romek, and A’Tomek by Henryk J. Chmielewski (1923-2021). The choice of the topic results not only from the popularity of this motif in his works, but also from the multifaceted nature and multitude of cultural references. The article is divided into two parts, in which we will analyze the motives and types of dreams appearing in Chmielewski’s comics and how he understood them. An essential part of the text will explain the four functions of dreams used by Chmielewski. First, sleep is limited to sleep and is only a physiological process. Secondly, the dream is the motive behind the construction and development of the adventures of the three heroes. Third, sleep is related to the practicalities of everyday life. Fourth, Chmielewski used dreams to explain the psychological structure of the characters and predict the future.
Keywords: sleep; sleeping; dream; comic; media; communication; popular culture; Henryk J. Chmiewski; Tytus, Romek and A’Tomek
Bibliografia
| Abramowiczówna, Z. (1960). Słownik grecko-polski. Tom. II. E-K. Warszawa: PWN. | ||||
| Abramowiczówna, Z. (1962). Słownik grecko-polski. Tom. III. A-Π. Warszawa: PWN. | ||||
| Abramowiczówna, Z. (1965). Słownik grecko-polski. Tom. IV. P-Ω. Warszawa: PWN. | ||||
| Carroll, L. 2007. Alicja w krainie czarów. Tłum. M. Słomczyński. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2002). Tytus, Romek i A’Tomek. Księga zero. Warszawa: Egmonton. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2009a). Tytus, Romek i A’Tomek. Księga II. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2009b). Tytus, Romek i A’Tomek. Księga V. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2009c). Tytus, Romek i A’Tomek. Księga XI. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2009d). Tytus, Romek i A’Tomek. Księga XXI. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2019a). Tytus, Romek i A’Tomek. Tytus graficiarzem. Księga XXVII. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Chmielewski, H. J. (2019b). Tytus, Romek i A’Tomek. Tytus kibicem. Księga XXXI. Warszawa: Prószyński i S-ka. | ||||
| Dąmbska, I. (1960). Marzenia senne w greckiej filozofii starożytnej. W: T. Czeżowski (red.). Charisteria. Rozprawy filozoficzne złożone w darze Władysławowi Tatarkiewiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 29-39). Warszawa: PWN. | ||||
| Freud, S. (2003). Marzenia senne. W: Sigmund Freud. Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne (s. 347-407). Tłum. Włodzimierz Szewczuk. Warszawa: PWN. | ||||
| Godzic, W. (1991). Film i psychoanaliza: problem widza. Kraków: Wydawnictwo UJ. | ||||
| Hendrykowski, M. (2018). Sen. Antropologia, kultura, semiotyka. Poznań: Wydawnictwo UAM. | ||||
| Homer. (1965). Odyseja. Tłum. L. Siemieński. Wrocław: Ossolineum. | ||||
| Jurewicz, O. (2000). Słownik grecko-polski. A-K. Tom. 1. Warszawa: PWN. | ||||
| Liddell, H. G. i Scott, R. A Greek-English Lexicon. Pobrano z: http://www.perseus.tufts.edu/hopper (12.11.21). | ||||
| Morin, E. (1975). Kino i wyobraźna. Tłum. K. Eberhardt. Warszawa: PIW. | ||||
| Nowicki, A. (1995). Filozofia snów jako część systemu filozofii kultury. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio I. Philosophia-Sociologia. Filozofia snów, XX, 11-40 | ||||
| Szczepański, T. (1973). Film a wizja senna. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 2(8), 122-139. | ||||
| Szyłak, J. (1999). Komiks w kulturze ikonicznej XX wieku. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria. | ||||
| Szyłak, J. (2009). Komiks: świat przerysowany. Gdańsk: Słowo obraz/terytoria. | ||||
| Türcke, Ch. (2013). Philosophy of Dreams. Tłum. S. H. Gillespie. London: Yale University Press. https://doi.org/10.12987/yale/9780300188400.001.0001 |
||||
| Tynecka-Makowska, S. (2000). Prefreudowskie antycypacje w antycznych interpretacjach snów (przykład Platona, Herodota i Cycerona). Zagadnienia Rodzajów Literackich, 43, 71-97. | ||||
| Tynecka-Makowska, S. (2002). Antyczny paradygmat prezentacji snów. Łódź: Wydawnictwo UŁ. | ||||
| Żybert, E. (2015). Wstęp. W: Synezjusz z Cyreny. O snach (s. 5-50). Tłum. E. Żybert. Wroclaw: ATUT. | ||||
