Z badań nad muzyczną „transawangardą”: Przyczynek do dyskusji nad terminologią historiografii muzyki polskiej XX wieku

Monika Karwaszewska

Abstract


The research article discusses the concept of “the transavantgarde”—a term coined by an Italian art critic, Achille Bonito Oliva, to describe certain phenomena in visual arts (espe- cially painting) which have appeared since the end of 1970s—and attempts to adapt it for a discussion of twentieth-century Polish music. The transavantgarde (Italian la transavan- guardia) is an Italian form of expressionism in art (neoexpressionism); it originated as a rejection of modernism, formalism, innovation, originality, and stylistic coherence and began to treat tradition in a new way, intensely referring to 16th century mannerism, am- biguity, stylistic pluralism and polysemy.

While on the one hand transavantgarde artists are fully aware of the crisis of the avant- garde experiment, on the other they aim to create content-packed works of deeply expres- sive and romantic character. The transavantgarde is widely considered an early stage of postmodernism, or simply its synonym. There is a difference, though, between the transavantgarde and the postmodern. Oliva speaks of a journey from America to Europe and back. My article discusses these differences, systematizes the most important stylistic aspects and aesthetic ideas and applies these observations to the study of music—a disci- pline Oliva did not take into consideration.

A key issue in the description of the transavantgarde in Polish music is to analyze trends that precede it, are synchronous with it and follow it in history. It is also important to trace borrowings and differences along this time axis. In order to offer an insight of this sort Ifirst present different concepts of “modernity” and “postmodernity” that have appeared inmusic (and art) of the twentieth century, and then I juxtapose them with the Italian original idea of la transavanguardia.


Keywords


Polish music of the 20th and 21st entury; Italian transavantgarde; postmodernism; neo-expressionism in music.

Full Text:

PDF (Polish)

References


Baculewski, K. 2012. Współczesność 1975–2000. Historia muzyki polskiej pod redakcją Stefana Sutkowskiego, Vol VII, Part 2, [E-book], Warszawa.

Chłopecki, A. 2008. Mykietyna budowanie świata. Gazeta Wyborcza, 156: 26.

Dahlhaus, C. 1982. O pieśniach Karola Szymanowskiego do słów Richarda Dehmela. Zu Karol Szymanowskis Dehmel-Liedern. Res Facta. 9: 62–78.

Dziamski, G. 1995. Awangarda po awangardzie. Od neoawangardy do postmodernizmu. Poznań: Wydawnictwo Humaniora.

Dziamski, G. 2002. Spoglądając na sztukę minionego wieku. Estetyka i Krytyka, 2(3): 1–19.

Gołąb, M. 2011. Muzyczna moderna w XX wieku. Między kontynuacją, nowością, a zmianą fono- systemu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Gołąb, M. 2003. Spór o granice poznania dzieła muzycznego. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.

Jarzębska, A. 2004. Spór o piękno muzyki. Wprowadzenie do kultury muzycznej XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Morawski, S., red. 2007. Wybór pism estetycznych. Klasycy estetyki polskiej. Kraków: Wydawnic- two Universitas.

Morawski, S. 2007a. Awangarda artystyczna (o dwóch formacjach XX wieku). W: S. Morawski, red. Wybór pism estetycznych. Klasycy estetyki polskiej: 196–223. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Nycz, R. 2013. Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie. Toruń: Wydawnictwo Uni- wersytetu Mikołaja Kopernika.

Oliva, A. B. 1979. The Italian Transavantgarde. Flash Art, 92–93: 17–20. Oliva, A. B. 1980. The Italian Trans-avantgarde, Milan: Politi Editore. Oliva, A. B. 1982. Trans-avantgarde international, Milan: Politi Editore.

Oliva, A. B. 2012. Krytyk musi być prorokiem (O. Święcicka, przeprowadzająca wywiad). Art & Business, 2012(7–8): 115–118. Źródło: http://oswiecicka.files.wordpress.com/2013/01/07_rozmowa_oliva.pdf, 19.09.2014.

Paja-Stach, J. 2007. Kompozytorzy polscy wobec idei modernistycznych i postmodernistycznych. W: A. Jarzębska, J.

Paja-Stach, red. Idee modernizmu i postmodernizmu w poetyce kompozytorskiej i refleksji o muzyce: 55–73. Kraków: Musica Iagellonica.

Polony, L. 1991. Polski kształt sporu o istotę muzyki, Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej.

Rutkowska, A. 2005. Postmodernizm. W: M. Podhajski, red. Kompozytorzy polscy 1918–2000, Vol. I Eseje: 283–295. Gdańsk-Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Gdańsku.

Schaeffer, B. 1976. Wstęp do kompozycji. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Skowron, Z. 1989. Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Szwajgier, K. 2014. Summary of professional accomplishments referring to a one subject series of publications Od sonoryzmu do interfejsu. Muzyka polska w obliczu zmiany paradygmatów, presented for the habilitation procedure.

Tomaszewski, M. 2005. O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej. Studia i szkice. Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej.

Wasilewska-Chmura, M. 2011. Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Muzyka jako model i tworzywo w szwedzkiej poezji późnego modernizmu i neoawangardy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wilkoszewska, K. 2008. Wariacje na postmodernizm. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Woźna-Stankiewicz, M. 2007. Postawy artystyczne w XX wieku i problem tradycji w autorefleksji Bairda, Kilara i Meyera. W: A. Jarzębska, J. Paja-Stach, red. Idee modernizmu i postmoder- nizmu w poetyce kompozytorskiej i refleksji o muzyce: 75–99. Kraków: Musica Iagellonica.

Virilio, P. 1991. Interview. Art. And Philosophy. Milan: Giancarlo Politi Editore.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2018 Monika Karwaszewska