O intuicji w analitycznych teoriach prawa

Abstract

Abstrakt: Współczesne analityczne teorie prawa próbują udzielać hermeneutycznej odpowiedzi na metafizyczne pytanie o naturę prawa, a kluczową rolę w realizacji tego zadania pełni intuicja. Wątpliwe jest jednak, czy intuicja jest w stanie spełnić metafizyczne i hermeneutyczne aspiracje takich teorii. W artykule wskazuje się na niejednorodne rozumienie intuicji w analitycznych teoriach prawa. Teorie te stoją ponadto przed dylematem wyboru między „twardą” ontologią prawa, do której intuicja miałaby uprzywilejowany dostęp poznawczy a „miękką” ontologią, która wymusza rozbicie intuicji na poszczególne jej rodzaje. Jeśli kolektywna świadomość, do której miałyby należeć intuicje konstytuujące pojęcie prawa, rzeczywiście jest dla współczesnych teorii analitycznych metafizyczną podstawą, to trudno powiedzieć, czym różnią się one empiryzmu. Obiecującej korekty dla takiego podejścia w teoretyzowaniu o prawie, które uprzywilejowuje słownictwo intuicji, mógłby być może dostarczyć pragmatyzm analityczny, postulujący rozszerzenie analizy o praktyki, w których słowa uzyskują znaczenie.

Abstract: Contemporary analytic theories of law attempt at providing hermeneutic answers to the metaphysical question about the nature of law, and intuition plays pivotal role in these attempts. It is doubtful, however, whether intuition can meet metaphysical and hermeneutic expectations of such theories. The article points out at divergent ways of understanding intuition in analytic theories of law. Moreover, such theories face a dilemma of choosing between „hard” ontology of law, to which intuition would have a privileged epistemic access, and „soft” ontology which entails multiple types of intuition. If collective consciousness, to which the intuitions that constitute the concept of law allegedly belong, is indeed the metaphysical foundation of contemporary analytic theories, they are hardly discernible from empiricism. A promising complementary approach to such a way of theorizing about law - where the vocabulary of intuitions is prioritized - can be provided by analytic pragmatism extending analysis to the practices in which words acquire their meanings.