Ciało w narracjach i występach polskich drag queens
Avant, wol. X, nr 3/2019, doi: 10.26913/avant.2019.03.07
publikowane na licencji CC BY-NC-ND 3.0
Natalia Toporowska
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Uniwersytet Warszawski
n.toporowska @ wp.pl
Opublikowano Online First 23 sierpnia 2019 Pełny tekst
Abstrakt: Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentowanie wybranych sposobów aranżowania ciała przez polskie drag queens, posługiwania się nim w trakcie występu, a także mówienia o nim i postrzegania go zarówno przez publiczność, jak i samych performerów. W poniższej analizie wykorzystuję materiały zebrane podczas prowadzonych przeze mnie badań etnograficznych, czyli wywiady przeprowadzone w grupie 15 polskich drag queens oraz obserwacje dokonywane podczas występów i wydarzeń pobocznych. Przy interpretacji poszczególnych zjawisk wykorzystuję zaproponowaną przez Judith Butler kategorię performatywności płci, a także kategorię praktyki subwersywnej, o której pisze Jacek Kochanowski. W kilku różnych ujęciach ciało staje się nie tylko płótnem, na którym odmalowuje się portret kobiety, czy narzędziem tworzenia iluzji, lecz także polem, na którym dochodzi do zamierzonego przez performera napięcia między schematami a stylami somatycznymi typowymi dla konkretnych ról społecznych i genderowych. Dla polskich drag queens to ciało jest narzędziem subwersywnej praktyki polegającej na zderzaniu ze sobą kodów dwóch płci w ten sposób, by przepisać na nowo utarte znaczenia i wzbudzić w widzach niepokój, wywołany postawieniem pytania o postrzeganie płci.
Słowa kluczowe: cielesność; drag; teoria queer; performatywność; praktyki subwersywne; styl somatyczny
“Fantasies about femininity” and the “queering of drag” – the body in the narrations and performances of Polish drag queens
Abstract: The article is based on etnographic research of the Polish drag scene. It focuses on the performers’ bodies as the crucial tools used in the performance to create a specific model of femininity. The masculine body is modeled, and often oppressed, to create the perfect illusion, which has to be completed in a performative act with the use of gesture, movement and style. The body itself is not only the canvas, on which an image of a woman is painted, but also a plane, where different models of gender cross paths. Increasingly, performers purposefully collide somatic styles and codes of masculinity and femininity on their own bodies in a subversive way – posing questions regarding the boundaries of sex and gender, of artificiality and artlessness and exploring the possibility of building one’s identity outside of the cultural system of significance.
Keywords: embodiment; drag; queer theory; performativity; subversive practices; somatic style
Bibliografia
Butler, J. (2011). Ciała, które znaczą. Przegląd Filozoficzno-Literacki, nr 4 (32), s. 13–45.
Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Przeł. K. Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Foucault, M. (1999). Prawdziwa płeć. W: M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura (s. 293–301). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Kochanowski, J. (2009). Spektakl i wiedza. Perspektywa społecznej teorii queer. Łódź: Wydawnictwo Wschód-Zachód.
Newton, E. (2012). Wzorce ról. W: P. Czapliński, A. Mizerka (red.), Kamp. Antologia przekładów (s. 469–490). Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Schusterman, R. (2016). Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki. Przeł. P. Poniatowska. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
Czasopismo „Avant” – zadanie finansowane w ramach umowy 711/P-DUN/2019 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
