Kobieca polityka konspiracyjna w feministycznych
interpretacjach Antygony Sofoklesa
Avant, wol. XI, nr 3, doi: 10.26913/avant.2020.03.09
publikowane na licencji CC BY-NC-ND 3.0
Katarzyna Szopa
Uniwersytet Śląski w Katowicach
szopa.katarzyna2@gmail.com
Publikacja Online First: 30 grudnia 2019 Pełny tekst
Abstrakt: Niniejszy artykuł podejmuje wątki feministycznej sprawczości bohaterek Antygony Sofoklesa i dotyczy alternatywnych sposobów politycznej artykulacji. Odwołując się do francuskich interpretatorek tragedii, Luce Irigaray, Nicole Loraux, a także do Bonie Honig, staram się ukazać Antygonę, Ismenę i Eurydykę jako postaci zaangażowane w tworzenie „polityki kobiecej”. Taka perspektywa każe odejść od liberalnej narracji feministycznej, skupiającej się wyłącznie na działaniu jednostki, w tym przypadku Antygony, i kieruje uwagę ku konspiracyjnej działalności sióstr, takiej jak plotka i łamanie zakazu publicznego okazywania żałoby. Działalność bohaterek jest wyrazem sprzeciwu wobec biopolitycznej maszyny polis, dążącej do wyabstrahowania życia z jego wymiaru jednostkowego celem ukształtowania bezimiennej wspólnoty. Stawką ich politycznej walki jest troska o życie w jego nieredukowalnym i jednostkowym wymiarze.
Słowa kluczowe: Antygona; polityka feministyczna; żałoba; sprawczość; plotka
Mad, Bad and Sad Women. Female underground policy in feminist interpretations of Sophocles’ Antigone
Abstract: The article discusses the feminist agency of female characters in Antigone and concerns alternative manners of political articulation. Referring to the work of French interpreters of the tragedy, Luce Irigaray and Nicole Loraux, as well as to Bonie Honig, I intend to present Antigone, Ismene and Eurydice as women engaged in developing “feminine politics”. Such a perspective overcomes the liberal feminist narrative – which tends to highlight actions taken by an individual, in this case Antigone – stressing the importance of conspiratorial activity of two sisters, such as gossiping and public mourning. I suggest that their activity is an expression of strong resistance to the biopolitical machine of the city-state which tends to abstract life from its singular dimension in order to create a nameless, substantial community. What is at stake here is a politics that privileges taking care of singularity and irreducibility of life.
Keywords: Antigone; feminist politics; mourn; agency; gossip
Bibliografia
| Adkins, K. C. (2002). The Real Dirt: Gossip and Feminist Epistemology. Social Epistemology: A Journal of Knowledge, Culture and Policy 3(16), 215-232. https://doi.org/10.1080/0269172022000025598 |
||||
| Arystoteles (2011). Polityka. (L. Piotrowicz, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | ||||
| Błachowicz, E. (2010). Plotka w świetle teorii aktów mowy i zasad etyki komunikacji międzyludzkiej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego. | ||||
| Butler, J. (2010). Żądanie Antygony. Rodzina między życiem a śmiercią. (M. Borowski, M. Sugiera, tłum.). Kraków: Księgarnia Akademicka. | ||||
| Chanter, T. (2011). Whose Antigone? The Tragic Marginalization of Slavery. Albany, New York: State University of New York Press. | ||||
| Clément, C. (2000). Through Voices, History. W: Smart M.A. (red.), Siren Songs: Representations of Gender and Sexuality in Opera. Princeton and Oxford: Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400866717-003 |
||||
| Federici, S. (2018). On the Meaning of ‘Gossip’. W: S. Federici, Witches, Witch-Hunting, and Women. New York: PM Press, Autonomedia, Common Notions. | ||||
| Gallop, J. (1980). Snatches of Conversation. W: S. McConnell-Ginet, R. Borker, N. Furman (red.), Women and Language in Literature and Society. New York: Praeger. | ||||
| Honig, B. (2013). Antigone, Interrupted. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139583084 |
||||
| Irigaray, L. (1985). Speculum of the Other Woman. Ithaca – New York: Cornell University Press, Ithaca – New York. | ||||
| Irigaray, L. (2010). Ta płeć (jedną) płcią niebędąca. (S. Królak tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. | ||||
| Irigaray, L. (2013). In the Beginning, She Was. London, New York: Bloomsbury. | ||||
| Kłosińska, K. (2006). Miniatury. Czytanie i pisanie “kobiece”. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. | ||||
| Kristeva, J. (2010). Antigone: Limit and Horizon. W: F. Söderbäck (red.), Feminist Readings of Antigone. New York: State University of New York Press. | ||||
| Loraux, N. (1991). Tragic Ways of Killing a Woman. (A. Forster, tłum.). Cambridge: Harvard University Press. | ||||
| Loraux, N. (1998). Mothers in Mourning. (C. Pach, tłum.). Ithaca and London: Cornell University Press. | ||||
| Loraux, N. (2002). The Mourning Voice: An Essay on Greek Tragedy. (E. T. Rawlings, tłum.). Ithaca and London: Cornell University Press. | ||||
| Majewska, E. (2009). Rodzina i pokrewieństwo w heglowskiej koncepcji etyczności. Paradoksy Antygony. W: Tejże, Feminizm jako filozofia społeczna. Szkice z teorii rodziny. Warszawa: Difin SA. | ||||
| Majewska, E. (2014). Antigone, encore. Démocratie, genre et vie précaire au temps du néolibéralisme. W: M. Gołębiewska, A. Leder, P. Zawadzki (red.), L’homme démocratique. Perspectives de recherche. Frankfurt am Main: Peter Lang Editions. | ||||
| Mizielińska, J. (2006). Kim jest Antygona? W: Tejże, Płeć ciało seksualność: od feminizmu do teorii queer. Kraków: Universitas. | ||||
| Perrot, M. (2017). Kobiet głos publiczny. (P. Laskowski, tłum.). Poznań, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka. | ||||
| Platon (2003). Państwo. (W. Witwicki tłum.). Kęty: Wydawnictwo ANTYK. | ||||
| Sławek, T. (1994). Poe i filozofia plotki. W: K. Uniłowski, C. Kęder (red.), Plotka: wybór materiałów z VI Konferencji Pracowników Naukowych i Studentów Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej UŚ. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. | ||||
| Söderbäck, F. (2010). Introduction: Why Antigone Today? W: F. Söderbäck (red.), Feminist Readings of Antigone. New York: State University of New York Press. | ||||
| Sofokles (1995). Antygona. (K. Morawski, tłum.). Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | ||||
| Środa, M. (2003). Indywidualizm i jego krytycy. Współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci. Warszawa: Aletheia. | ||||
| Szopa, K. (2018). Poetyka rozkwitania. Różnica płciowa w filozofii Luce Irigaray. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN. | ||||
| Thiele-Dohrmann, K. (1980). Psychologia plotki. (A. Krzemiński, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. | ||||
