Słuchając miasta // słuchając w mieście. Spacer dźwiękowy ze słuchawkami

Avant, wol. XI, nr 3, doi: 10.26913/avant.2020.03.40
publikowane na licencji CC BY-NC-ND

Marek Jeziński orcid-id
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
jezmar@umk.pl

Przyjęto 13 czerwca 2020; zaakceptowano 20 września 2020; opublikowano 30 grudnia 2020.
Pełny tekst

Abstrakt:

W artykule podnoszę kwestię słuchania muzyki za pomocą przenośnego osobistego odtwarzacza i słuchawek w przestrzeni miejskiej, podczas wykonywania różnorodnych czynności: chodzenia po ulicach, robienia zakupów, stania w kolejkach, czekania, czy podróżowania środkami transportu publicznego. Zjawisko to łączy aspekty prywatny i społeczny, zaś wszelkim rutynowym działaniom w przestrzeni miasta towarzyszy dźwięk. Urbanistyczne otoczenie człowieka tworzy źródło zróżnicowanych doświadczeń audialnych, zaś dźwięki absorbują uwagę ludzi w sposób intencjonalny – jak w przypadku słuchania muzyki na ulicy przy użyciu przenośnego odtwarzacza i słuchawek lub nieintencjonalny. Słuchanie za pomocą słuchawek w środowisku miejskim jest jednym ze sposobów konstruowania prywatnej przestrzeni w obszarze zamieszkanego przez wielu ludzi miasta oraz odgradzanie się od dźwięków otoczenia poprzez użycie przenośnych odtwarzaczy muzyki i słuchania wybranej przez użytkownika ścieżki dźwiękowej. Spacer miejską ulicą ze słuchawkami na uszach, to kwestia zagłuszania dźwięków ulicy i odgradzania się od otoczenia, a jednocześnie świadomy wybór jednostki, związany ze stylem życia, kultywowaniem pewnej mody, autopromocji i odzwierciedlaniem oczekiwań innych ludzi, co wiąże się z graniem ról w kontekstach społecznych. Ludzie słuchają przez słuchawki muzyki, która jest zaplanowaną świadomie muzyczną tracklistą, współkreując tym samym własne otoczenie dźwiękowe.

Słowa kluczowe: słuchanie; miasto; soundspace; typy zaangażowania; słuchawki


Listening to the city // listening in the city. A soundwalk with headphones

Abstract: In this article, I discuss listening to music with a portable personal player and headphones in an urban space while performing various activities: walking/strolling in the streets, shopping, queueing or traveling on public transport. This kind of behavior combines private and social aspects, as all routine activities in the city space are accompanied by sound. The urban space is a source of varied auditory experiences, and the sounds absorb people’s attention intentionally (as in the case of listening to music on the street using a portable player and headphones), or unintentionally. For an individual, listening with headphones in an urban environment is a way to construct a private space in the area inhabited by many people, and to isolate oneself from the sounds of the surroundings. A walk in a city street with headphones on is a conscious choice of an individual, related to lifestyle, cultivating a certain fashion, a mode of self-promotion and reflecting other people’s expectations, which is associated with playing roles in social contexts. People listen to music through headphones and provide a consciously planned music tracklist, co-creating their own sound environment.

Keywords: listening; city; soundscape; headphones; forms of engagement


Bibliografia

Althoff, G. (2011). Potęga rytuału. Symbolika władzy w średniowieczu (A. Gadzała, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Arkette, S. (2004). Sounds like city. Theory, Culture and Society, 21(1), 159-168.
https://doi.org/10.1177/0263276404040486
Atkinson, R. (2007). Ecology of sound: the sonic order of urban space. Urban Studies, 44(10), 1905-1917.
https://doi.org/10.1080/00420980701471901
Barber, J. Crooks, K., Fristrup, K. (2010). The costs of chronic noise exposure for terrestrial organisms. Trends in Ecology and Evolution, 25(3), 180-189.
https://doi.org/10.1016/j.tree.2009.08.002
Bell, A. (1966). Noise: An occupational hazard and public nuisance (Public Health Papers 30). Geneva: World Health Organization.
https://doi.org/10.1037/e413102004-001
Bennett, A., Rogers, I. (2014). Street music, technology and the urban soundscape. Continuum: Journal of Media & Cultural Studies, 28(4), 454-464.
https://doi.org/10.1080/10304312.2014.893991
Berger, P. (2002). Zaproszenie do socjologii (J. Stawiński, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bicknell, J. (2009). Why music moves us. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
https://doi.org/10.1057/9780230233836
Boutin, A. (2012). Rethinking the flâneur: Flânerie and the senses. Dix-Neuf, 16(2), 124-132.
https://doi.org/10.1179/dix.2012.16.2.01
Braudel, F. (1992). Gry wymiany. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek (E. D. Żółkiewska, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bull, M. (2000). Sounding out the city: Personal stereos and the management of everyday life. Oxford: Berg.
Bull, M. (2005). No dead air! The iPod and the culture of mobile listening. Leisure Studies, 24(4), 343-355.
https://doi.org/10.1080/0261436052000330447
Bull, M. (2007). Thinking about sound, proximity, and distance in Western experience: The case of Odysseus’s Walkman. W: V. Erlmann (red.), Hearing cultures: Essays on sound, listening and modernity (s. 173-191). Oxford: Berg.
https://doi.org/10.4324/9781003103189-9
Bull, M. (2013). iPod use: An urban aesthetics of sonic ubiquity. Continuum: Journal of Media & Cultural Studies, 27(4), 495-504.
https://doi.org/10.1080/10304312.2013.803300
Bywater, M. (2007). Performing spaces: Street music and public territory. Twentieth-Century Music, 3(2), 97-120.
https://doi.org/10.1017/S1478572207000345
Carmo, A. (2012). Reclaim the streets, the protestival, and the creative transformation of the city. Finisterra: Revista Portuguesa de geografia, 47(94), 103-118.
https://doi.org/10.18055/Finis2683
de Certeau, M. (1994). Walking in the city. W: S. During (red.), The cultural studies reader (s. 151-160). London, New York: Routledge.
Chiodelli, F., Moroni, M. (2013). Typology of spaces and topology of toleration: City, pluralism, ownership. Journal of Urban Affairs, 36(2), 167-181.
https://doi.org/10.1111/juaf.12028
Clarke, J. (2006). Style. W: S. Hall (red.), Resistance through rituals: Youth subcultures in post-war Britain (s. 147-161). Abington: Routledge.
https://doi.org/10.4324/9780203357057_chapter_13
Crumpton, M. A. (2005). Sounding off about noise. Community & Junior College Libraries, 13(4), 93-103.
https://doi.org/10.1300/J107v13n04_11
DeNora, T. (2004). Music in everyday life. Cambridge: Cambridge University Press.
di Nola, A. M. (2006). Tryumf śmierci. Antropologia żałoby (J. Kaczmarczyk-Kornecka, tłum.). Kraków: Universitas.
Doughty, K., Lagerqvist, M. (2016). The ethical potential of sound in public space: Migrant pan flute music and its potential to create moments of conviviality in a “failed” public square. Emotion, Space and Society, 20, 58-67.
https://doi.org/10.1016/j.emospa.2016.06.002
Edensor, T. (2010). Walking in rhythms: place, regulation, style and the flow of experience. Visual Studies, 25(1), 69-79.
https://doi.org/10.1080/14725861003606902
Edworthy, J. (1997). Noise and its effects on people: An overview. International Journal of Environmental Studies, 51(4), 335-344.
https://doi.org/10.1080/00207239708711091
Flügge, E. (2015). Rozważania nad osobistą przestrzenią dźwiękową. Ku praktycznemu ujęciu jednostkowego doznania słuchowego (S. Królak, M. Pasiecznik, tłum.). Glissando, 26, 8-21.
Fong, J. (2016). Making operative concepts from Murray Schafer’s soundscapes typology: A qualitative and comparative analysis of noise pollution in Bangkok, Thailand and Los Angeles, California. Urban Studies, 53(1), 173-192.
https://doi.org/10.1177/0042098014562333
Foraster, M., Deltell, A., Basagaña, X., Medina-Ramón, M., Aguilera, I., Bouso, L., i in. (2011). Local determinants of road traffic noise levels versus determinants of air pollution levels in a Mediterranean city. Environmental Research, 111(1), 177-183.
https://doi.org/10.1016/j.envres.2010.10.013
Foucault, M. (1998). Nadzorować i karać (T. Komendant, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Aletheia.
Frith, S. (2011). Music and Everyday Life. W: M. Clayton, T. Herbert, R. Middleton (red.), The Cultural Study of Music: A Critical Introduction (s. 149-157). New York and London: Routledge.
Galloway, K. (2017). Curating the aural cultures of the battery: Soundwalking, auditory tourism and interactive locative media sound art. Tourist Studies, 1, 1-25.
https://doi.org/10.1177/1468797617723764
García Ruiz, A., South, N. (2018). Surrounded by sound: Noise, rights and environments. Crime Media Culture, 15(1), 1-17.
https://doi.org/10.1177/1741659017751223
Gatica-Perez, D. (2009). Automatic nonverbal analysis of social interaction in small groups: A review. Image and Vision Computing, 27(12), 1775-1787.
https://doi.org/10.1016/j.imavis.2009.01.004
Gay, P. D., Hall, S., Janes, L., Madsen, A. K., Mackay, H., Negus, K. (2013). Doing cultural studies: The story of the Sony Walkman. Thousand Oaks: SAGE Publications.
Goffman, E. (2008). Zachowanie w miejscach publicznych (O. Siara, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goines, L., Hagler, L. (2007). Noise pollution: A modern plague. Southern Medical Journal 100(3), 287-294.
https://doi.org/10.1097/SMJ.0b013e3180318be5
Ha, T.-H., (2019). Who rules the Internet? The answer might surprise you. Pobrano z: https://ideas.ted.com/eli-pariser-on-upworthy-and-the-filter-bubble (10.09.2019).
Hammer, M., Swinburn, T., Neitzel, R. (2014). Environmental noise pollution in the United States: Developing an effective public health response. Environmental Health Perspectives 122(2), 115-119.
https://doi.org/10.1289/ehp.1307272
Hare, A. P. (1994). Types of roles in small groups A bit of history and a current perspective. Small Group Research, 25(3), 433-448.
https://doi.org/10.1177/1046496494253005
Harvey, D. (1985). The urban experience. Oxford: John Wiley and Sons Ltd.
https://doi.org/10.1007/BF01966165
Heath, J., Potter A. (2010). Bunt na sprzedaż. Dlaczego kultury nie da się zagłuszyć (H. Jankowska, tłum.). Warszawa: Muza SA.
Hendy, D. (2014). Noise: A human history of sound and listening. London: Profile Books.
Headlam, B. 1999. Origins: Walkman sounded bell for cyberspace. New York Times, July 29.
Heye, A., Lamont, A. (2010). Mobile listening situations in everyday life: The use of MP3 players while travelling. Musicae Scientiae, 14, 95-120.
https://doi.org/10.1177/102986491001400104
Hosokawa, S. (1984). The Walkman effect. Popular Music, 4 (January), 165-180.
https://doi.org/10.1017/S0261143000006218
Huizinga, J. (1992). Jesień średniowiecza (R. Stiller, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jenkinson, J. (2020). ‘Wear your identity’: Styling identities of youth through dress – A conceptual model. Fashion, Style & Popular Culture, 7(1), 73-99.
https://doi.org/10.1386/fspc_00006_1
Jeziński, M. (2017). Miejskie getto jako motyw w muzyce popularnej. W: A. Adamski, S. Gawroński, M. Szewczyk (red.), Nauki o mediach i komunikacji społecznej (s. 175-188). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra.
Jeziński, M. (2019). Into the music: escaping from the streets. W: M. Ahlers, M. Lücke, M. Rauch (red.), Musik und Straße (Jahrbuch für Musikwirtschafts und Musikkulturforschung) (s. 55-72). Wiesbaden: Springer Verlag.
https://doi.org/10.1007/978-3-658-26101-6_3
Jeziński, M. (2019a). Collecting the noise – interpreting the noise: walking through the city as a soundscape experience. Riffs: Experimental writing on popular music, 3(1), 51-68.
https://doi.org/10.4324/9781351119221-5
Lagonigro, R., Martori, J. C., Apparicio, Ph. (2018). Environmental noise inequity in the city of Barcelona. Transportation Research Part D, 63, 309-319.
https://doi.org/10.1016/j.trd.2018.06.007
Low, S. M. (2000). On the plaza: The politics of public space and culture. Austin: University of Texas Press.
Middleton, J. (2010). Sense and the city: exploring the embodied geographies of urban walking. Social & Cultural Geography, 11(6), 575-596.
https://doi.org/10.1080/14649365.2010.497913
Moeslund, T. B. (2011). Is there anybody out there? W: T.B. Moeslund, A. Hilton, V. Krüger, L. Sigal (red.), Visual analysis of humans: Looking at people (s. 3-10). London, Dordrecht, Heidelberg, New York: Springer.
https://doi.org/10.1007/978-0-85729-997-0
Nannini, V. (2020). Fashion consumption in digital media: Multiple practices and new identities. Fashion, Style & Popular Culture, 7(4), 519-537.
https://doi.org/10.1386/fspc_00041_1
O’Neill, M., Hubbard, P. (2010). Walking, sensing, belonging: ethno-mimesis as performative praxis. Visual Studies, 25(1), 46-58.
https://doi.org/10.1080/14725861003606878
Pariser, E. (2019). Beware online ‘filter bubbles’. Pobrano z: https://www.ted.com/talks/eli_pariser_beware_online_filter_bubbles?language=en#t-242574 (10.09.2019).
Peirson-Smith, A., Craik, J. (2020). Displaying and negotiating identity: Costume and ethnic dress. Fashion, Style & Popular Culture, 7(1), 5-8.
https://doi.org/10.1386/fspc_00002_2
Pentland, A. S. (2008). Honest signals: How they shape our world. Cambridge, London: MIT Press.
https://doi.org/10.7551/mitpress/8022.001.0001
Potts, A. (2018). Passive Noise. Angelaki, 23(3), 42-57.
https://doi.org/10.1080/0969725X.2018.1473926
Ragon, M. (2002). Pogrzeb – widowisko (A. Peccorari, tłum.). W: S. Rosiek (wybór), Wymiary śmierci (s. 329-340). Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.
Richardson, M. (2009). Being-in-the-market versus being-in-the-plaza: Material culture and the construction of social reality in Spanish America. W: S. M. Low, D. L. Lawrence-Zuniga (red.), The anthroplogy of space and place: Locating culture, Vol. 9 (s. 74-91). Oxford: Blackwell Publishing.
Rieger, S. (2007). Glenn Gould, czyli sztuka fugi. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.
Roquet, P. (2020). Acoustics of the one person space: headphone listening, detachable ambience, and the binaural prehistory of VR. Sound Studies.
https://doi.org/10.1080/20551940.2020.1750270
Sáenz, A. (1986). Physics of noise. W: A. Sáenz, R. Stephens (red.), Noise pollution: Effects and control (s. 45-94). London: Wiley.
Schäfer, T., Smukalla, M., Oelker, S.-A. (2014). How music changes our lives: A qualitative study of the long-term effects of intense musical experiences. Psychology of Music, 42(4), 525-544.
https://doi.org/10.1177/0305735613482024
Schafer, R. M. (1977). The tuning of the world. New York: A. A. Knopf.
Schechtman, M. (1996). The constitution of selves. Ithaca: Cornell University Press.
Seer, S., Brändle, N., Ratti, C. (2014). Kinects and human kinetics: A new approach for studying pedestrian behavior. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 48, 212-228.
https://doi.org/10.1016/j.trc.2014.08.012
Simpson, P. (2008). Chronic everyday life: Rhythm analysing street performance. Social and Cultural Geography, 9(7), 807-82.
https://doi.org/10.1080/14649360802382578
Stansfeld, S., Haines, M., Brown, B. (2000). Noise and health in the urban environment. Rev. Environmental Health, 15(1-2), 43-82.
https://doi.org/10.1515/REVEH.2000.15.1-2.43
Sterne, J. (2015). Space within space: Artificial reverb and the detachable echo. Grey Room, 60 (July), 110-131.
https://doi.org/10.1162/GREY_a_00177
Ter Bogt, T.F.M., Mulder, J., Raaijmakers, Q.A.W., Gabhainn, S.N. (2010). Moved by music: A typology of music listeners. Psychology of Music.
https://doi.org/10.1177/0305735610370223
Théberge, P., Devine, K., Everrett, T. (red.). (2015). Living stereo: Histories and cultures of multichannel sound. New York: Bloomsbury Academic.
Thibaud, J.-P. (2011). A sonic paradigm of urban ambiances. Journal of Sonic Studies, 1 – Inaugural Issue. Pobrano z: https://www.researchcatalogue.net/view/220589/220590 (25.09.2019).
Tobías, A., Recio, A., Díaz, J., Linares, Ch. (2015). Health impact assessment of traffic noise in Madrid (Spain). Environmental Research, 137, 136-140.
https://doi.org/10.1016/j.envres.2014.12.011
Tuhus-Dubrow, R. (2017). Personal stereo. New York: Bloomsbury Academic.
https://doi.org/10.5040/9781501322846
Weber, H. (2010). Head cocoons: A sensori-social history of earphone use in West Germany, 1950-2010. The Senses and Society, 5(3), 339-363.
https://doi.org/10.2752/174589210X12753842356089
Whyte, W. (2009). The social life of small urban places. New York: Project for Public Spaces.

Możliwość komentowania została wyłączona.