Avant, wol. XI, nr 3, doi: 10.26913/avant.2020.03.41
publikowane na licencji CC BY-NC-ND
Marek Jeziński 
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
jezmar@umk.pl
Edyta Lorek-Jezińska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
lorek@umk.pl
Przyjęto 13 października 2020; zaakceptowano 2 listopada 2020; opublikowano 30 grudnia 2020.
Pełny tekst
Abstrakt: Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do problematyki dźwięku w Urbanocenie. Wychodząc od koncepcji Urbanocenu i urbanizmu, autorzy wskazują za Geoffreyem Westem i innymi naukowcami na głęboką zależność pomiędzy kondycją miasta i człowieka, a także całej planety. W artykule sytuującym sferę dźwiękową miasta w kontekście Urbanocenu, praktyki audialne w mieście powiązane zostały ze świadomością ekologiczną i alternatywnym wobec kultury wizualnej rodzajem uwagi, pozwalającym na nowe perspektywy i doświadczenia. Słuchanie / nasłuchiwanie miasta nawiązuje także do badania akustyki środowiska jako pozytywnego programu badania dźwięku (R. Murray Schafer) i dotyczy codziennych praktyk, obejmujących zarówno przypadkowe, jak i świadomie generowane dźwięki miasta.
Słowa kluczowe: Urbanocen; nasłuchiwanie; urbanizm; miasto; sonosfera
Abstract: This introductory article discusses selected aspects of sound in the Urbanocene. Beginning with the concepts of the Urbanocene and urbanism, the authors draw upon research conducted by Geoffrey West and other urban scholars to point to the strong interdependence between the city and the wellbeing of people and the entire planet. Situating the urban soundscape in the Urbanocene, the article presents audial practices of the city as defined by ecological awareness and demanding a different kind of perception, alternative to visual culture and fostering new experiences and perspectives. Listening to the city also refers to researching the environmental acoustics as a positive study programme (R. Murray Schafer) and concerns everyday practices of attending to both accidental and deliberate production of urban sounds.
Keywords: the Urbanocene; listening; urbanism; city; sonosphere
Bibliografia
| Adler, F. R., Tanner, C. J. (2013). Urban ecosystems: Ecological principles for the built environment. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511981050 |
||||
| Atkinson, R. (2007). Ecology of sound: the sonic order of urban space. Urban Studies, 44(10), s. 1905-1917. https://doi.org/10.1080/00420980701471901 |
||||
| Barber, J., Crooks, K., Fristrup, K. (2010). The costs of chronic noise exposure for terrestrial organisms. Trends in Ecology and Evolution, 25(3), s. 180-189. https://doi.org/10.1016/j.tree.2009.08.002 |
||||
| Chambers, I. 2017. Spacer słuchowy (J. Kutyła, tłum.). W: Ch. Cox, D. Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej (s. 131-135). Gdańsk: słowo / obraz / terytoria. | ||||
| De Certeau, M. (2008). Wynaleźć codzienność. Sztuki działania (K. Thiel-Jańczuk, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. | ||||
| Chiodelli, F., Moroni, S. (2013). Typology of spaces and topology of toleration: City, pluralism, ownership. Journal of Urban Affairs, 36(2), 167-181. https://doi.org/10.1111/juaf.12028 |
||||
| Cohen, T., Colebrook, C., Miller, J. H. (2016). Twilight of the Anthropocene idols. London: Open Humanities Press. https://doi.org/10.26530/OAPEN_588463 |
||||
| Drever, J. L. (2002). Soundscape composition: The convergence of ethnography and acousmatic music. Organised Sound, 7, 21-27. https://doi.org/10.1017/S1355771802001048 |
||||
| Farina, A. (2014). Soundscape ecology: Principles, patterns, methods and applications. Dordrecht, Heidelberg, New York, London: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7374-5 |
||||
| Foley, S. F., Gronenborn, G., Andreae, M. O., et al. (2013). The Palaeoanthropocene – The beginnings of anthropogenic environmental change. Anthropocene, 3, 83‑88. https://doi.org/10.1016/j.ancene.2013.11.002 |
||||
| Goines, L., Hagler, L. (2007). Noise pollution: A modern plague. Southern Medical Journal, 100(3), 287-294. https://doi.org/10.1097/SMJ.0b013e3180318be5 |
||||
| Haëntjens, J., Lemoine, S. (2015). Éco-urbanisme: Défis planétaires, solutions urbaines. Mon-tréal: Écosociété. | ||||
| Hannerz, U. (2006). Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich (E. Klekot, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. | ||||
| Jennings, P., Cain, R. (2013). A framework for improving urban soundscapes. Applied Acoustics, 74 (2), 293-299. https://doi.org/10.1016/j.apacoust.2011.12.003 |
||||
| Krause, B. (2016). Voices of the wild: Animal songs, human din, and the call to save natural soundscapes. London: Yale University Press. | ||||
| LaBelle, B. (2006). Background noise: Perspectives on sound art. New York: Continuum. | ||||
| Markowski, T., Stawasz, D., Sikora, A. D. (2005). Polityka mieszkaniowa obszaru – cele i instrumenty. Łódź: Zintegrowany Program Rewitalizacji Obszaru Centralnego Łodzi / Urząd Miasta Łodzi. | ||||
| Montgomery, Ch. (2015). Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta (T. Tesznar, tłum.). Kraków: Wysoki Zamek. | ||||
| Ortega y Gasset, J. (1995). Bunt mas (P. Niklewicz, tłum.). Warszawa: Muza SA. | ||||
| Park, R., Burgess, E. W., McKenzie, R. D. (1967). The city. London, Chicago: University of Chicago Press. | ||||
| Pisani, F. (2020). Smart about cities: Forging links for the future. Paris: UNESCO, NETEXPLO. | ||||
| Ruddiman, W. F. (2007). The early anthropogenic hypothesis: Challenges and responses. Reviews of Geophysics, 45. https://doi.org/10.1029/2006RG000207 |
||||
| Rusolo, L. (2010). Sztuka hałasów: Manifest futurystyczny (M. Matuszkiewicz, tłum.). W: Ch. Cox, D. Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej (s. 32-37). Gdańsk: słowo / obraz / terytoria. | ||||
| Schafer, R. M. (1977). The soundscape: Our sonic environment and the tuning of the world. Rochester: Destiny Books. | ||||
| Schafer, R. M. (2003). Open ears. W: M. Bull, L. Backs (red.), The auditory culture reader (s. 21-36). Oxford: Berg. | ||||
| Taylor, P. J., O’Brien, G., O’Keefe, P. (2020). Cities demanding the Earth: A new understanding of the climate emergency. Bristol: Bristol University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctvzcz56s.14 |
||||
| Traux, B. (2012). Sound, listening and place: The aesthetic dilemma. Organised Sound, 17, 193-201. https://doi.org/10.1017/S1355771811000380 |
||||
| Walzer, M. (1997). On toleration. New Haven, London: Yale University Press. | ||||
| West, G. (2017). Scale: The universal laws of life, growth, and death in organisms, cities, and companies. New York: Penguin Books. | ||||
| Williams, R. (1993). The country and the city. London: Hogarth Press. | ||||
| Wirth, L. (1927). The ghetto. American Journal of Sociology, 33(1), 57-71. https://doi.org/10.1086/214333 |
||||
| Wirth, L. (1938). Urbanism as a way of life. American Journal of Sociology, 44(1), 1-24. https://doi.org/10.1086/217913 |
||||
